Hotspots - dagje uit in Friesland
Bijzonder overnachten in Friesland
Watersport - jachthavens - jachtverhuur - yachts - bootverhuur - zeilen in Friesland
Uitgekiende links naar campings - evenementen - musea - dagje uit - dagje weg - eilanden in Friesland
Redactie dagje Friesland - Andromedagroep - AndromedaDesign Drachten Friesland

 

 

 

 
 
Hotspots
 
 

Openluchtmuseum/themapark ‘De Spitkeet’


HARKEMA
— Friesland, 19e eeuw. Hoogtijdagen voor de veenafgravingen, maar armoede alom voor de trekarbeiders. Deze arbeiders reisden mee met het werk; steeds verder het veengebied in.

Spitkeet
Veel geld voor onderkomen was er niet. Daarom bouwden ze eenvoudige plaggenhutten met een dak van riet en zoden, spitketen genaamd. Het woord is afgeleid van het ‘heidespitten’ en de huisjes werden gebouwd van stukken grond met heidewortels. Meestal was er maar één vertrek, waarin dan ook nog een geitenstal zat.

Het was een zware tijd. Vaak waren de spitketen een lustoord voor ongedierte. Het tochtte er behoorlijk en veel veenarbeiders overleden op jonge leeftijd aan opgelopen kwalen. De weerstand van de mensen was niet goed, vooral door het harde werk en de slechte voeding en huisvesting. De gemiddelde levensduur in de 19e eeuw was ongeveer 50 jaar. Die van Landarbeiders (dus ook veenarbeiders) en ongeschoolden echter was slechts 32 jaar.

Spitketen waren snel gebouwde, lage optrekken van aan elkaar getimmerde planken. Met wat geluk stond er een kachel in, anders had je een open vuur om ’s avonds het eten (aardappelen met hoogstens wat vet) te koken en de kleren te drogen. De hut op het park is een nabootsing van die van Tsjerk van der Veen dat tot 1920 daadwerkelijk als huisvesting heeft gediend.

Armenkerkhof
De nagebouwde plaggenhut in het themapark staat op het voormalig armenkerkhof van Harkema waar veel slachtoffers van de Spaanse griep begraven liggen. Er zijn tussen 1870 en 1920 zo'n 200 mensen (waaronder 100 kinderen) begraven.

Wâldhuske
In het Wâldhuske (woudhuisje) woonden de mensen die het zich enigszins konden veroorloven om onder een dak te wonen. een Wâldhuske was een stenen huis met een rieten dak. De verdeling van het huis was een kamer en een achterhuis voor het vee, werk of opslag.

De woonkamer was eenvoudig en functioneel ingericht. Een tafel met stoelen, een kachel, een kast, een bedstee, een zelf geborduurd schilderijtje. Zelfs nu nog ruik je in deze huisjes de ‘geur van vroeger’. Petroleum, hout, turf... alsof je als kind bij je grootouders logeert.

Woningwetwoning
Vanaf 1909 werden er voor de Spitkeetbewoners zogeheten woningwetwoningen gebouwd. Deze woningen werden gebouwd in de vorm van een Wâldhuske, ze waren alleen iets groter en hadden een pannendak. Voor de heidebewonders waren deze woningen een waar paleis! Dit was men niet gewend. Ruimte om te leven en te werken. Ook hiervan staat een nagebouwd exemplaar op het terrein van het park.

Alle huisjes in het park zijn ingericht met spullen die er vroeger in stonden en zijn van binnen en buiten helemaal te bezichtigen.

Oude gereedschappen en kleding
In het park kom je overal de gereedschappen en werktuigen tegen die men in die tijd voor hun werk gebruikte. Ook vind je er een aantal originele gedragen kledingstukken. Aan deze gereedschappen en kledij is goed af te lezen hoe men er in die tijd financieel aan toe was.

Laat je meevoeren naar eind 19e/begin 20e eeuw en ervaar in welke omstandigheden de armere Friezen woonden. Ervaar hoe men leefde en werkte, hard werkte. Maar toch... hier en daar proef je ook sprankjes geluk in de eenvoud van het leven.

Met dank aan: André de Jong, Freerk Seinstra, Nadia Nicolai en Susanne Roorda (Noordelijke Hogeschool Leeuwarden). Foto's: Richard W. Schaap

 

 

 

Goedkope onderdelen voor de Raspberry Pi computer

De Spitkeet Harkema

It Damshûs

Overige informatie
Adres
De Dunen 3
9281 KT Harkema
Tel. (0512) 840 431

E-mail: info@despitkeet.nl

Openingstijden
Raadpleeg de website.
Prijzen
Raadpleeg de website.
Website